Ostatnia Wola dziadka w Polsce. Czy mieszkając w Anglii powinienem spisać Testament w Polsce?

Bez wątpienia staliśmy się bardziej europejscy. Nasze rodziny stają się bardziej międzynarodowe i coraz częściej przeprowadzamy się za granicę. To wszystko jest w porządku, ale wnosi do naszego życia więcej niespodzianek, niż nam się wydaje.

Dziadek mojego dobrego przyjaciela zamieszkujący w Anglii sporządził testament i odszedł spokojnie, przekonany, że pozostawił wszystkie sprawy w należytym porządku. Niestety, nie wziął pod uwagę, że 2000 akrów ziemi, które odziedziczył po swoim ojcu w Polsce, nie zostanie zagospodarowane zgodnie z jego angielską wolą. Jego syn, którego uważał za nieodpowiedzialnego i niegodnego jego majątku, odziedziczy 1/3 udziału. Jak to możliwe?

Kiedy ktoś umiera, pozostawiając aktywa za granicą, może to prowadzić do różnego rodzaju skomplikowanych sytuacji, których rozwiązanie może zająć kilka lat i tysiące funtów. Wynika to z faktu, że przepisy dotyczące dziedziczenia są różne w różnych krajach.

Wymogi dotyczące sporządzenia ważnego testamentu w języku angielskim nie są skomplikowane. Testament musi być sporządzony na piśmie, ale może być napisany tuszem, ołówkiem lub maszyną. Testament musi być podpisany. Byłoby jak najbardziej wskazane, gdyby podpis był zwykłym podpisem osoby sporządzającej testament. Natomiast w przypadkach, gdy osobą sporządzającą testament jest m.in. nie mogąc utrzymać pióra, testament może podpisać inna osoba, o ile osoba składająca testament jest obecna (również mentalnie) przy podpisie i kieruje sygnatariusza do złożenia podpisu w jego imieniu.

Podpis musi się odbyć w obecności dwóch świadków, którzy później podpiszą testament, aby potwierdzić, że widzieli podpis spadkodawcy. Świadkowie nie muszą czytać testamentu ani nawet zdawać sobie sprawy, że podpisany dokument jest w rzeczywistości testamentem. Chociaż dobrą praktyką jest datowanie testamentu, nie trzeba go datować, chyba że ustanawia się opiekuna osoby poniżej 18 roku życia. Chociaż jest to wysoce zalecane, zwłaszcza dzisiaj, gdy kwestionowanie ważności testamentów jest powszechne, nie potrzeba prawnika do sporządzenia własnego testamentu. Osoba może napisać swój własny testament, skorzystać z pakietu testamentowego dostępnego w wielu sklepach papierniczych lub skorzystać z pomocy osoby, która nie jest prawnikiem.

Może to być okej, jeśli na przykład wynajmujesz mieszkanie, ale często jest katastrofalne w swoich skutkach, jeśli jesteś właścicielem domu i masz na utrzymaniu inne osoby.

Usługę spisania tańszego testamentu znajdziesz gdzie indziej, ale lepszej, bardziej kompleksowej usługi już nie. W przeciwieństwie do wielu osób spisujących testamenty, posiadam kwalifikacje i jestem członkiem Towarzystwa The Society of Will Writers and Estate Planning Practitioners, co ma wpływ na koszty. Uważam, że nie można wycenić spokoju ducha- jednak wszelkie koszty potwierdzę przed przystąpieniem do pracy.

Wymagania dotyczące sporządzenia polskiego testamentu są różne. Najczęściej testamenty sporządzane są w formie aktu notarialnego. Jest wysoce zalecane, aby testamenty przyjmowały tę formę, ponieważ jest ona najbezpieczniejsza i najmniej podatna na kwestionowanie ważności testamentu. Możliwe jest jednak sporządzenie własnego testamentu bez udziału jakiegokolwiek zawodu prawniczego. Testament sporządzony samodzielnie musi być spisany w całości charakterem pisma osoby sporządzającej testament. Drukowany testament będzie nieważny. Testament musi być podpisany przez osobę, która go sporządza, najlepiej imieniem i nazwiskiem. Testament powinien być opatrzony datą, ale brak daty nie spowoduje nieważności testamentu.

Co więc poszło nie tak z wolą dziadka? Został spisany w Anglii, więc nie spełniał wymagań polskiego prawa. Jednak nie to go unieważniło. Zgodnie z prawem polskim testament sporządzony w Anglii, o ile spełnia wymogi prawa angielskiego, będzie ważny w Polsce. Tym, co unieważniło angielską wolę dziadka w Polsce, była różnica w sposobie, w jaki polskie i angielskie przepisy pozwalają na zdefiniowanie różnych podarunków.

Co do zasady osoba uprawniona do aktywów, które nie są gruntami, ale które znajdują się w Polsce, będzie mogła dochodzić własności tych aktywów zgodnie z testamentem angielskim. Potrzebujemy oryginalnego angielskiego Grant of Probate z załączonym testamentem, opatrzonych apostille. 

Sprawy komplikują się jednak, gdy mamy do czynienia z gruntami położonymi w Polsce. 

Aby uzyskać własność takiej nieruchomości, osoba dziedzicząca ją na mocy testamentu angielskiego, musi rozpocząć postępowanie przed polskimi sądami. Polski sąd musi formalnie postanowić, że dana osoba jest uprawniona do polskiej ziemi. Takie postępowanie jest skomplikowane, gdyż polskie prawo spadkowe daje możliwość dziedziczenia udziału w spadku, ale nie poszczególnych rzeczy. Wszyscy spadkobiercy testamentu oraz wszyscy inni potencjalni spadkobiercy muszą zatem zostać postawieni przed sądem jako strony takiego postępowania. Niektóre z nich mogą być trudne do wyśledzenia. Te zawiłości powodują, że postępowanie jest długotrwałe i kosztowne (chociaż w przypadku zgonów, które nastąpiły po 15 sierpnia 2015 r. procedura powinna być nieco prostsza) i podobnie jak w przypadku dziadka nie musi zakończyć się sukcesem.

Co powinien był zrobić dziadek? 

Najbezpieczniejszym sposobem na zapewnienie ważności testamentu jest sporządzenie dwóch testamentów: polskiego testamentu dotyczącego polskiego majątku i angielskiego testamentu dotyczącego angielskiego majątku. Przy sporządzaniu takich testamentów należy zachować ostrożność, aby upewnić się, że jeden nie odwoła drugiego.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w spisaniu swojej Ostatnie Woli & Testamentu, zapraszamy do kontaktu. 

Powyższy artykuł zawiera jedynie informacje ogólne, przez co nie stanowi profesjonalnej porady prawnej. Prosimy o wzięcie pod uwagę możliwości zmiany prawa od momentu publikacji powyższego artykułu.