Zasady dziedziczenia ustawowego w Polsce- kto i w jakiej kolejności dziedziczy

W związku z liczbą i charakterem zapytań na temat dziedziczenia ustawowego w Polsce, postanowiliśmy zebrać informacje i podzielić się nimi wpisem na blogu. W kancelarii asystujemy naszym Klientom w sprawach spadkowych w Polsce, czy to poprzez bezpośrednie przyjęcie lub odrzucenie spadku, czy poprzez udzielenie pełnomocnictwa. W sprawach spadkowych ważnym jest ustalenie kręgu spadkobierców ustawowych. Mamy nadzieję, że ten artykuł pomoże Państwu w lepszym zrozumieniu tematu.

Otóż, w przypadku, gdy spadkodawca nie pozostawi testamentu lub sporządzony przez niego testament okaże się nieważny, następuje dziedziczenie ustawowe. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, spadkobierców ustawowych dzieli się na kilka grup, obejmujących małżonka, bliższych i dalszych krewnych oraz podmioty publicznoprawne.

Zasady dziedziczenia ustawowego

Generalnie, spadkobierca z dalszej kolejności dziedziczy, gdy nie ma osób powołanych wcześniej, lub gdy te osoby nie chcą lub nie mogą dziedziczyć. Celem tego wpisu blogowego jest wyjaśnienie zasad dziedziczenia ustawowego i odpowiedź na pytanie, kto dziedziczy spadek po zmarłym.

Grupy spadkobierców ustawowych

Polskie prawo przewiduje kilka grup spadkobierców ustawowych, według kolejności dziedziczenia:

1. Małżonek, dzieci i dalsi zstępni spadkodawcy.
2. Małżonek, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa spadkodawcy.
3. Dziadkowie spadkodawcy i ich zstępni.
4. Dzieci małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło otwarcia spadku.
5. Gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa.

Pierwsza grupa spadkobierców ustawowych

Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego, w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada dzieciom tego dziecka w równych częściach. Ta zasada dotyczy również dalszych zstępnych, jak prawnuki i praprawnuki spadkodawcy.

Po spadkodawcy dziedziczy jedynie małżonek, który był w związku małżeńskim w chwili otwarcia spadku. Unieważnienie małżeństwa, rozwód lub separacja wykluczają dziedziczenie przez małżonka. Nie ma znaczenia, jaki był ustrój majątkowy między małżonkami. Małżonek może być jedynym spadkobiercą ustawowym, jeśli brak zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy.

Dzieci dziedziczą niezależnie od tego, czy pochodzą z małżeństwa, czy związków pozamałżeńskich. Również dzieci z wcześniejszych małżeństw mają takie same prawa do dziedziczenia. Dzieci poczęte, ale nienarodzone w chwili śmierci spadkodawcy, również dziedziczą, o ile urodzą się żywe.

Druga grupa spadkobierców ustawowych

Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, dziedziczą jego małżonek i rodzice. Gdy jedno z rodziców nie dożyje otwarcia spadku, jego udział przypada rodzeństwu spadkodawcy w równych częściach. Jeżeli rodzeństwo nie dożyje otwarcia spadku, ich udział przechodzi na ich dzieci, wnuki, prawnuki itd.

Rodzice dziedziczą niezależnie od tego, czy byli w związku małżeńskim lub mieli władzę rodzicielską nad spadkodawcą. W przypadku adopcji, przysposabiający dziedziczy zamiast rodziców naturalnych. Sąd Najwyższy w uchwale z 14 października 2011 roku (sygn. akt III CZP 49/11) wyjaśnił, że rodzeństwo spadkodawcy, zarówno rodzone, jak i przyrodnie, dziedziczy po nim.

Dziadkowie jako spadkobiercy

Jeśli brak zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, dziedziczą dziadkowie spadkodawcy. Dziadkowie to zarówno dziadkowie ze strony ojca, jak i matki. Jeśli dziadkowie nie dożyją otwarcia spadku, ich udział przypada ich zstępnym, czyli wujkom, ciotkom, a w razie ich braku, kuzynom spadkodawcy.

Dziedziczenie przez pasierbów

Pasierbowie spadkodawcy dziedziczą w równych częściach, choć nie są zstępnymi. Pasierbowie to zarówno dzieci naturalne, jak i adoptowane przez małżonka spadkodawcy. Jeśli pasierb nie dożyje otwarcia spadku, jego zstępni nie dziedziczą w jego miejsce. Jeśli pasierb umrze po otwarciu spadku, jego udział podlega dziedziczeniu według reguł ogólnych.

Zasada dziedziczenia przez pasierbów nie działa w relacji odwrotnej – ani ojczym, ani macocha nie dziedziczą po pasierbach.

Ostatnia grupa spadkobierców ustawowych

Jeśli brak małżonka i krewnych powołanych do dziedziczenia, spadkobiercą ustawowym jest gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeśli miejsce zamieszkania spadkodawcy nie da się ustalić lub było ono za granicą, spadkobiercą jest Skarb Państwa. Ani gmina, ani Skarb Państwa nie mogą odrzucić spadku odziedziczonego z ustawy.

Kolejność dziedziczenia ustawowego można zmienić, sporządzając testament.

Jeśli potrzebują Państwo szczegółowej porady dotyczącej spisania testamentu w Anglii lub Walii, zapraszamy do kontaktu.

Powyższy artykuł zawiera jedynie informacje ogólne, przez co nie stanowi profesjonalnej porady prawnej. Prosimy o wzięcie pod uwagę możliwości zmiany prawa od momentu publikacji powyższego artykułu.