Czy można odziedziczyć długi? Dziedziczenie długów i jego konsekwencje

W powszechnej świadomości istnieje dość głęboko zakorzenione przekonanie, że spadek zawsze wiąże się ze wzbogaceniem po stronie spadkobiercy. Nie bierze się ono znikąd. W końcu czyż historia bohatera, którego życie na skutek odziedziczonej fortuny z dnia na dzień uległo gruntownej przemianie nie jest wdzięcznym tematem na film lub powieść? Rzeczywistość niestety potrafi być zdecydowanie mniej kolorowa, bo zamiast majątku, równie dobrze można odziedziczyć długi. Podpowiadamy co zrobić, aby spadek nie stał się nieoczekiwanym źródłem problemów finansowych.

Czy można w ogóle odziedziczyć długi? To pierwsze pytanie jakie zadają sobie spadkobiercy, którzy dowiedzieli się, że odziedziczyli zadłużony spadek. Sytuacja jest zdecydowanie łatwiejsza, jeżeli fakt zadłużenia był im znany już wcześniej. W praktyce jednak bardzo często dowiadują się o tym po kilku miesiącach lub latach. Co zrobić w takiej sytuacji? Zapraszamy do lektury naszego artykułu. Dowiesz się z niego jak uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami zadłużonego spadku.

W jakich sytuacjach można odziedziczyć długi?

Jeszcze kilka lat temu głośno było o przypadkach niczego nieświadomych spadkobierców, którzy o tym, w jak nieciekawej sytuacji się znaleźli, dowiadywali się dopiero gdy do ich drzwi zapukał komornik. Wówczas okazywało się, że zamiast majątku w spadku otrzymali same długi. Ponadto na skutek upływu 6-miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku nic z tym już nie mogli zrobić.

Te niezwykle przykre sytuacje zdarzały się na tyle często, że w 2015 roku doszło do zmiany przepisów. Od tej pory każdy spadkobierca (nieważne czy małoletni, czy nie), który w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o dziedziczeniu, nie złoży oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, niejako „automatycznie” dziedziczy go z dobrodziejstwem inwentarza.

Na czym to polega? Zacznijmy od początku.

Jakie uprawnienia przysługują spadkobiercy?

Właśnie się dowiedziałeś, że otrzymałeś spadek w Polsce. Niezależnie od tego, czy dziedziczenie nastąpiło na podstawie ustawy, czy testamentu, masz trzy możliwości:

• przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie proste)
• przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza)
• odrzucić spadek.

Przyjmując spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi dziedziczysz aktywa wchodzące w jego skład. Z drugiej strony, odpowiadasz całym swoim majątkiem za wszelkie zobowiązania spadkodawcy.

Problem pojawia się wtedy, kiedy okazuje się, że wartość długów przewyższa wartość odziedziczonego spadku. W takiej sytuacji wierzyciele mogą domagać się zapłaty także z twojego „prywatnego” majątku. Dlatego na tę opcję zdecyduj się wyłącznie wówczas, gdy masz pewność, że spadek nie jest zadłużony, lub że zadłużenie to jest niewielkie.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jako sposób na uniknięcie długów spadkowych

Jeżeli sytuacja majątkowa spadkodawcy nie jest Ci w ogóle znana, zdecydowanie bezpieczniejszą opcją będzie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Wprawdzie tutaj również dziedziczysz długi spadkodawcy, ale Twoja odpowiedzialność ograniczy się tylko do wysokości odziedziczonych aktywów. Zatem w najgorszym razie, gdy okaże się, że zadłużenie przewyższa wartość spadku, to po jego spłacie nic Ci nie zostanie. Twój majątek pozostanie jednakże nienaruszony.

Rozwiązanie to można podsumować w ten sposób, że nawet gdy okoliczności przybiorą najgorszy możliwy obrót, to z całej sprawy wyjdziesz na zero. Teoretycznie wszystko wygląda więc na proste i bezpieczne. Jednak w praktyce nie jest już tak kolorowo.

Jakie są minusy dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza

Decydując się na tę opcję musisz się liczyć z tym, że do momentu spłaty zobowiązań narażasz się na częsty kontakt z wierzycielami lub działającymi w ich imieniu komornikami.

Nie łudź się, że nie dowiedzą się o Twoim istnieniu. To raczej mało prawdopodobne, w szczególności w przypadku zobowiązań o znacznej wartości. W końcu jesteś teraz jedyną osobą, od której mogą wyegzekwować swoje należności.

Z dziedziczeniem spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiążą się ponadto dodatkowe obowiązki, takie jak np. sporządzenie spisu inwentarza. Jego celem jest ustalenie wartości spadku po to, abyś wiedział, w którym momencie kończy się Twoja odpowiedzialność za długi spadkowe. W tym celu musisz skierować do sądu wniosek o spis inwentarza, po czym komornik dokona stosownych czynności, czyli ustali skład i wartość spadku.

Niestety, koszty tego postępowania, w tym koszty komornika, będziesz musiał pokryć z własnej kieszeni.

Zawsze jednak może się okazać, że wartość zadłużenia jest niższa od wartości spadku. Wówczas po spłacie wszystkich zobowiązań pozostanie Ci nadwyżka.

Kiedy zatem warto decydować się na dziedziczenie z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkodawcy? Wszystko zależy od tego czy masz wiedzę na temat długów zmarłego, czy też nie, ile one wynoszą i jak duży jest majątek spadkowy. Uwzględnij również swój czas, jaki będziesz musiał poświęcić na ewentualne postępowania sądowe lub egzekucyjne. Dla niektórych to argument o kluczowym znaczeniu.

Czy można odziedziczyć długi? – Odrzucenie spadku jako sposób na uniknięcie tego

Trzecia opcja dotyczy odrzucenia spadku. Warto się na nią zdecydować, gdy masz wiedzę co do tego, że zmarły miał przed śmiercią znaczne długi, a majątek, jaki po sobie pozostawił, z pewnością nie wystarczy na ich zaspokojenie.

Szczegółowy opis procedury odrzucenia spadku znajdziesz w naszym artykule „Odrzucenie spadku – jak go dokonać?”. W tym miejscu wskażemy jedynie, że podstawowy skutek odrzucenia spadku jest taki, że tracisz wszelkie prawa do spadku. Oznacza to, że z jednej strony nie dziedziczysz długów, ale z drugiej nie dziedziczysz też żadnych przedmiotów wchodzących w jego skład.

W świetle prawa traktowany jesteś tak, jakbyś nie dożył otwarcia spadku.

Ma to jednak swoje negatywne konsekwencje, bo zamiast Ciebie dziedziczą Twoje dzieci. Jeżeli są dorosłe, to po prostu powinny odrzucić spadek na takiej samej zasadzie, jak Ty to zrobiłeś. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy dzieci są jeszcze małoletnie. Wówczas przed odrzuceniem spadku w ich imieniu będziesz musiał uzyskać zezwolenie sądu na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.

O tym jak uzyskać takie zezwolenie i o wszystkim co się z nim wiąże dowiesz się z naszego artykułu „Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka – jak go dokonać?”.

Zrzeczenie się dziedziczenia a odpowiedzialność za długi spadkowe

Istnieje jeszcze jedno, stosunkowo rzadko wykorzystywane w praktyce rozwiązanie pozwalające uniknąć odpowiedzialności za długi spadkodawcy.

Jeżeli wiesz, że jest on bardzo zadłużony a to co pozostawi po sobie w spadku nie wystarczy na spłatę zobowiązań, możesz zawrzeć z nim umowę o zrzeczenie się dziedziczenia.

O tym kiedy zawarcie takiej umowy możliwe i jej następstwach dowiesz się z naszego artykułu „Czy można zrzec się spadku, czyli kilka słów o zrzeczeniu się dziedziczenia i jego konsekwencjach”.

Czy można odziedziczyć długi? Podsumowanie

Wielu spadkobierców przed podjęciem decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zastanawia się czy można w ogóle odziedziczyć długi. Niestety – można. Dlatego nie warto ryzykować. W szczególności, gdy sytuacja majątkowa spadkodawcy nie była nam znana lub mamy podejrzenie, że mógł być on zadłużony. W niektórych sytuacjach dobrym rozwiązaniem będzie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jednak w przypadku znacznego zadłużenia może być korzystniej spadek odrzucić.

Na koniec pamiętaj o jednym – długi spadkowe bardzo łatwo odziedziczyć, ale zdecydowanie trudniej się z nimi uporać. Dlatego warto dokładnie przemyśleć każdą decyzję, bo jej konsekwencji zazwyczaj nie da się już odwrócić.

Jeżeli nie możesz podróżować do Polski, aby załatwić swoje sprawy spadkowe- zapraszam do kontaktu. Kwestie spadkowe uregulujesz w naszej kancelarii.

Powyższy artykuł zawiera jedynie informacje ogólne, przez co nie stanowi profesjonalnej porady prawnej. Prosimy o wzięcie pod uwagę możliwości zmiany prawa od momentu publikacji powyższego artykułu.