10 rzeczy, które (być może) już wiemy o systemie imigracyjnym po Brexicie, część 1

System imigracyjny po Brexicie. Po wielu miesiącach niepewności zaczął wyłaniać się pewien obraz systemu imigracyjnego po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Już od jakiegoś czasu wiadomo, że po wyjściu tego kraju z UE 29 marca 2019 roku nastąpi okres przejściowy, trwający do 31 grudnia 2020 roku. Obywatele Unii oraz członkowie ich rodzin będą mogli żyć i pracować w UK w dużej mierze na niezmienionych zasadach. Pozostałe kwestie aż do niedawna były obiektem przypuszczeń i domysłów.

Jednak w tym zakresie dokonał się ostatnio spory postęp. Kilka tygodni temu Komitet Doradczy ds. Migracji (Migration Advisory Committee, MAC), instytucja pomocnicza brytyjskiego rządu opublikował swój długo oczekiwany raport na temat wpływu, jaki pracownicy z Unii Europejskiej mają na gospodarkę brytyjską, zawierający rekomendacje dotyczące kształtu nowego systemu. Brytyjska premier Theresa May oraz minister spraw wewnętrznych Sajid Javid w swoich ostatnich wystąpieniach na konferencjach Partii Konserwatywnej wyraźnie wskazywali, w jakim zakresie będą stosować się do wytycznych raportu MAC oraz omawiali treść białej księgi, która ma wkrótce zostać opublikowana.

Niepewność pozostaje na wysokim poziomie. Negocjacje w sprawie Brexitu mogą przynieść jeszcze wiele znacznych ustępstw wobec Unii w kwestii praw imigracyjnych obywateli UE. Sam okres przejściowy od marca 2019 roku wymaga porozumienia z UE. W polityce sześć miesięcy to długi okres – polityka imigracyjna w wydaniu Jeremy’ego Cobryna czy Borisa Johnsona znów może przynieść wiele zmian.

A zatem jak, prawdopodobnie, będzie lub nie będzie wyglądać system imigracyjny po Brexicie, (jeżeli ten w ogóle nastąpi)?

Nie jest to wielki szok, biorąc pod uwagę wcześniejsze ostrzeżenia w tym zakresie. Theresa May wielokrotnie podkreślała po referendum, że dla niej Brexit oznacza koniec swobodnego przepływu ludzi wynikającego z prawa UE. Komitet MAC przyznał jej rację, bo nie można uzyskać gwarancji, że swobodny przepływ przynosi korzyści mieszkańcom Zjednoczonego Królestwa. Zarówno Teresa May, jak i Sajid Javid, wypowiadali się w tym samym tonie na konferencjach, wiadomo więc, że po roku 2020 powstanie pewien system kontroli imigracyjnej obywateli UE.

Koncepcja wyrównania szans dla pracowników z UE i spoza UE pierwszy raz pojawiła się na początku 2018 roku. Oznacza ona, że obywatele UE nie będą mogli już podjąć pracy na terenie UK wyłącznie na podstawie paszportu, lecz aby znaleźć zatrudnienie, będą musieli uzyskać wizę.

Z raportu MAC wynika, że nie ma gospodarczego uzasadnienia, aby obywatele UE uzyskali preferencyjny dostęp do rynku pracy UK. Theresa May potwierdziła, że chce stworzyć jednolity system dla wszystkich migrantów chcących podjąć pracę w Zjednoczonym Królestwie. Po roku 2020 pracownicy z Francji i Niemiec będą traktowani na równi z pracownikami np. z Indii, Australii czy Stanów Zjednoczonych (chyba że rządy tych państw wynegocjują korzystne umowy handlowe – więcej na ten temat w punkcie 10).

A zatem jak będzie wyglądał ów „jednolity” system? Otóż, konserwatyści na swojej konferencji mówili wiele o systemie opartym na kwalifikacjach. Oznacza to po prostu, że dostęp do rynku pracy w UK uzyskają obywatele UE, którzy będą potrafili wykazać, że starają się o stanowisko wymagające posiadania specjalistycznych umiejętności.

Mówimy tutaj o systemie pozwoleń na pracę i współczesnej wersji wiz typu Tier 2 systemu punktowego (Points Based System).

Rząd ma jedyną szansę, aby dokonać przeglądu systemu punktowego, zburzyć go i zbudować od nowa. Niestety wygląda na to, że rządzący boją się to zrobić. Wszystko wskazuje na to, że podobnie jak MAC, rząd nie wykaże się ambicją i dokona jedynie drobnych zmian w obecnie obowiązujących zasadach przyznawania wiz typu Tier 2. Chodzi o to, aby pracodawcom i pracownikom ułatwić dostęp uwzględniając falę nowych użytkowników systemu po roku 2020.

Istnieją pewne przesłanki, że minister Javid chciałby działać odważniej w tej kwestii.  Na konferencji powiedział, że Brexit umożliwi zaprojektowanie systemu imigracyjnego zupełnie od początku. Jeśli jego próba objęcia przywództwa się powiedzie, kto wie, czy po Brexicie nie podejmie on śmielszych działań.